Witamina D – normy, funkcja w organizmie

Witamina D to jeden ze składników ważnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Witamina ta występuje w żywności w dwóch postaciach, w zależności od tego, czy jest pochodzenia roślinnego czy zwierzęcego. Syntetyzowana jest również przez skórę, za pośrednictwem promieni słonecznych. Jednak ze względu na klimat w Polsce są okresy, kiedy organizm potrzebuje dodatkowej suplementacji.¹
Jakie właściwości ma witamina D? Jaką pełni rolę w organizmie?

Witamina D – co to za substancja? Gdzie występuje?

Witamina D jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, nazywaną także prohormonem. W żywności występuje w dwóch postaciach, w zależności od swojego źródła pochodzenia. Można wyróżnić więc witaminę D pochodzenia¹:

• zwierzęcego – cholekalcyfelor- witamina D3;
• roślinnego – ergokalcyferol – witamina D2.

Witamina D3 jest wytwarzana również przez ludzki organizm. Dzieje się to w wyniku procesów określanych jako synteza skórna, do których niezbędne są promienie UV. Jednak ze względu na klimat panujący w Polsce często naturalna synteza jest niewystarczająca.¹

W organizmie człowieka witamina D2 i D3 ulegają przemianie do formy biologicznie czynnej zwanej kalcytriolem⁷.

Dobrym źródłem witaminy D w pożywieniu są¹:

• ryby, takie jak łosoś, śledź, węgorz;
• jaja kurze.

w niewielkiej ilości występuje również w mleku i jego przetworach.

Zapotrzebowanie na witaminę D jest dość duże w stosunku do możliwości pełnego jej uzupełnienia wraz z dietą. Szacuje się, że dieta pokrywa jedynie 20% puli witaminy D w organizmie. W Polsce istnieje obowiązek wzbogacania w witaminę D tłuszczów do smarowania pieczywa (z wyjątkiem masła), dzięki czemu stanowią one jej dodatkowe źródło w diecie. W okresach ograniczonej możliwości syntezy naturalnej, gdy jest mniejszy dostęp do promieni słonecznych oraz niedostatecznej podaży z dietą zalecana jest dodatkowa suplementacja witaminy D^1,7.

Witamina D – właściwości. Dlaczego jest tak ważna do prawidłowego funkcjonowania?

Witamina D pełni wiele funkcji w organizmie. Przede wszystkim pomaga w prawidłowym wchłanianiu wapnia i fosforu, co jest kluczowe do zachowania odpowiednich właściwości tkanki kostnej – nie tylko samych kości i powiązanych z nimi struktur, ale również zębów^1,9. Wykazuje więc tzw. działanie kalcemiczne, co oznacza, że bierze udział w utrzymaniu homeostazy Ca i fosforanów².

Witamina D a układ odpornościowy

Witamina D pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, m.in. poprzez regulację aktywności komórek systemu immunologicznego.⁸

Witamina D – jakie są jej normy?

Normy witaminy D różnią się w zależności od wieku, pory roku oraz ekspozycji na promienie słoneczne . W zaleceniach polskich uznaje się, że⁷:

• noworodki i niemowlęta do 6. miesiąca życia powinny przyjmować 400 IU na dobę, natomiast po tym okresie – 400 IU – 600 IU;
• dzieci w okresie 1–3r.ż. powinny dziennie przyjmować ok. 600 IU/dobę,
• dzieci w okresie 4-10 r.ż. jeśli wystawiają odkryte ramiona na działanie promieni słonecznych na 15-30 minut w okresie od maja do września nie muszą dodatkowo suplementować witaminy D chociaż nadal jest ona zalecana i bezpieczna. W pozostałych przypadkach zaleca się suplementację 600-1000 IU przez cały rok
• u młodzieży (11–18), podobnie jak u dzieci zaleca się wystawianie ramion na działanie promieni słonecznych. W przypadku nie spełniania tych wymagań zaleca się suplementację od 1000 do nawet 2000 IU na dobę przez cały rok. U osób dorosłych opalających się z odkrytymi ramionami, nie pokrytymi kremem z filtrem, przez 30-45 minut dziennie od maja do września nie ma konieczności dodatkowej suplementacji witaminą D, ale nadal jest ona zalecana i bezpieczna. Jeśli te wymagania nie są spełnione zaleca się suplementację 1000-2000 IU dziennie przez cały rok. Dawka dobierana jest w oparciu o czynniki indywidualne, m.in. masę ciała.
• U seniorów do 75 r.ż. również zaleca się suplementację 1000-2000 IU przez cały rok.
• U seniorów powyżej 75 r. ż zaleca się suplementację 2000-4000 IU/dobę przez cały rok.
• U kobiet w ciąży, karmiących piersią oraz planujących ciążę zaleca się suplementację w oparciu o badanie poziomu 25(OH)D i utrzymywanie koncentracji na poziomie >30-50 ng/mL

Witamina D – dlaczego warto ją suplementować?

Prawidłowy poziom witaminy D może zapewnić jedynie połączenie syntezy skórnej wraz z dietą. Jednak ze względu na różne czynniki synteza ta często jest utrudniona, co sprawia, że konieczna jest dodatkowa suplementacja.¹

Suplementy takie jak Falvit łączą w sobie potrzebne witaminy i składniki mineralne w odpowiednich proporcjach. Preparat przeznaczony jest dla kobiet, aby uzupełnić ich zapotrzebowanie na te składniki.⁶

Bibliografia:

1. Rusińska A. i inni, Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018, Postępy Neonatologii, 2018, 24(1).
2. Michałus, I. „Witamina D”, Medycyna Praktyczna, dostęp: 27.06.2022
3. Gawryś J. i inni, Sezonowe zmiany stężenia witaminy D i ich wpływ na jej suplementację, Kosmetologia Estetyczna, 2016, 6, nr. 5
4. Napiórkowska L., Franek E., Rola oznaczania witaminy D w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń, 2009, 6(4):203-210.
5. Szymański, F. „Miejsce witaminy D w codziennej praktyce klinicznej”, Forum Medycyny Rodziennej, 2015, tom 9, nr. 6, 423-434.
6. Falvit, Informacje producenta, dostęp: 27.05.2022
7. Płudowski, P.; Kos-Kudła, B.; Walczak, M.; Fal, A.; Zozuli´nska-Ziółkiewicz, D.; Sieroszewski, P.; Peregud-Pogorzelski, J.; Lauterbach, R.; Targowski, T.; Lewi´nski, A.; et al. Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland.8. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to vitamin D and normal function of the immune system and inflammatory response (ID 154, 159), maintenance of normal muscle function (ID 155) and maintenance of normal cardiovascular function (ID 159) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal 2010; 8(2):1468. [17 pp.].
8. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to vitamin D and maintenance of bone and teeth (ID 150, 151, 158), absorption and utilisation of calcium and phosphorus and maintenance of normal blood calcium concentrations (ID 152, 157), cell division (ID 153), and thyroid function (ID 156) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006 on request from the European Commission. EFSA Journal 2009; 7(9):1227. [19 pp.].