Cynk jest jednym z pierwiastków, ważnych dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Cynk bierze udział w procesie podziału komórek oraz wspiera odporność. Jakie jest działanie cynku w organizmie? Gdzie można znaleźć go w żywności?
Cynk – co to za mikroelement?
Cynk jest jednym z podstawowych pierwiastków, ważnych do prawidłowego przebiegu różnych funkcji w organizmie. Wchodzi w skład wielu enzymów oraz ma swój udział w wytwarzaniu białek i hormonów. Jako pierwiastek cynk musi być dostarczany z zewnątrz, wraz z dietą. W przypadku, gdy nie uzupełnia ona w całości zapotrzebowania na ten składnik mineralny, można wdrożyć jego dodatkową suplementację, np. w postaci zestawu tworzącego witaminy i składniki mineralne. Podstawą jednak zawsze musi być dieta.1
Jakie są właściwości cynku? Działanie na organizm
Cynk jest jednym z ważniejszych pierwiastków dla organizmu i ma szeroki wpływ na sprawne funkcjonowanie wielu procesów. Przede wszystkim wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.1
Poziom cynku a męska płodność
Cynk jest pierwiastkiem o dużym znaczeniu dla płodności zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż bierze udział w procesie spermatogenezy oraz pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu testosteronu we krwi.6
Cynk jako antyoksydant –walka z wolnymi rodnikami
Cynk jest częścią systemu antyoksydacyjnego organizmu, pomagając w ochronie komórek przed niszczącym działaniem wolnych rodników.
Rola cynku w organizmie a zachowanie piękna?
Cynk jest pierwiastkiem o dużym znaczeniu dla urody. Pomaga zachować zdrową skórę, włosy oraz paznokcie. Cynk przyczynia się również do normalnej syntezy białek w tym kolagenu i keratyny.5 Cynk pomaga również w funkcjonowaniu układu odpornościowego.
Zbyt niski poziom cynku w organizmie zwykle wynika z jego zbyt małej podaży z dietą. Może to wynikać ze zbyt ubogiej lub mało zróżnicowanej diety.
Są również sytuacje, w których okresowo dochodzi do zwiększonego zapotrzebowania na cynk, tak jak w przypadku ciąży czy karmienia piersią. Większych ilości tego pierwiastka potrzebują także osoby na diecie wegetariańskiej bądź restrykcyjnych dietach odchudzających.
Cynk, podobnie jak żelazo, jest lepiej przyswajany z produktów zwierzęcych niż z roślinnych. Przyswajalność cynku jest wyższa z diety zawierającej białko zwierzęce niż z diety zawierającej białko roślinne. Wchłanianie cynku z diety wynosi 20–40%, przy czym wzrasta przy niedoborach tego składnika w organizmie. Korzystny wpływ na przyswajalność cynku mają niektóre aminokwasy i kwas cytrynowy. Przyswajalność cynku ogranicza obecność fitynianów, błonnika i szczawianów, a także niektóre składniki mineralne (np. miedź, żelazo niehemowe, wapń) oraz alkohol.7
Jak rozpoznać nadmiar cynku w diecie?
Nadmierne spożycie cynku może skutkować nieprzyjemnymi dolegliwościami, szczególnie ze strony przewodu pokarmowego. Dlatego tak istotne jest to, aby dostarczać odpowiednie porcje cynku w diecie i przyswajać jego odpowiednią ilość wraz z dietą lub ewentualną suplementacją. Przyswojenie zbyt dużej ilości cynku może wynikać również z przechowywania żywności w cynkowanych naczyniach.
Źródła cynku – jak wybrać produkty bogate w cynk? Wskazówki do diety, suplementacja
Cynk, tak jak wszystkie inne składniki mineralne, powinien być zawsze dostarczany wraz z dietą. Naturalne źródła cynku to:3
- wątroba,
- pestki dyni,
- kakao,
- ser,
- fasola biała,
- wołowina,
- kasza gryczana,
- migdały,
- wieprzowina,
- płatki owsiane,
- chleb żytni,
- orzechy laskowe,
- czekolada gorzka,
- ryż,
- bób.
Aby uzupełnić dzienne zapotrzebowanie na cynk, w sytuacji, gdy dostarczenie odpowiedniej ilości pierwiastka wraz z dietą jest utrudnione, warto sięgnąć po suplementy diety, takie jak np. Falvit. Suplement zawiera kompleks witamin i składników mineralnych, dzięki czemu uzupełnia dzienne zapotrzebowanie na te składniki.5
Bibliografia:
- Szcześniak, M. i inni. „Cynk – pierwiastek zdrowia”, Aspekty Zdrowotne, 2014; 70(7).
- Chruściel, P., Kubasińska-Sajnóg, A. „Charakterystyka oraz zastosowanie cynku w kosmetologii i dietetyce”, Aesthetic Cosmetology and Medicine, 2021;10(4):189-193.
- Przygoda, B. „Cynk”, Medycyna Praktyczna, 2012, dostęp: 22.06.2022.
- Informacje Producenta Falvit, dostęp: 22.06.2022.
- EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to zinc and maintenance of normal skin (ID 293), DNA synthesis and cell division (ID 293), contribution to normal protein synthesis (ID 293, 4293), maintenance of normal serum testosterone concentrations (ID 301), “normal growth” (ID 303), reduction of tiredness and fatigue (ID 304), contribution to carbohydrate metabolism (ID 382), maintenance of normal hair (ID 412), maintenance of normal nails (ID 412) and contribution to normal macronutrient metabolism (ID 2890) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal 2010;8(10):1819. [25 pp.].
- EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to zinc and function of the immune system (ID 291, 1757), DNA synthesis and cel division (ID 292, 1759), protection of DNA, proteins and lipids from oxidative damage (ID 294, 1758), maintenance of bone (ID 295, 1756), cognitive function (ID 296), fertility and reproduction (ID 297, 300), reproductive development (ID 298), muscle function (ID 299), metabolism of fatty acids (ID 302), maintenance of joints (ID 305), function of the heart and blood vessels (ID 306), prostate function (ID 307), thyroid function (ID 308), acid-base metabolism (ID 360), vitamin A metabolism (ID 361) and maintenance of vision (ID 361) pursuant to Article 13 of Regulation (EC) No 1924/2006 on request bfrom European Commission. EFSA Journal 2009; 7(9):1229. [34 pp.].
- Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod redakcją Mirosława Jarosza, Ewy Rychlik, Katarzyny Stoś, Jadwigi Charzewskiej, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020
