Ciąża to wyjątkowy czas, w którym zmienia się całe dotychczasowe życie. Zmiany te zachodzą również na podłożu fizjologicznym, gdzie organizm przygotowuje warunki umożliwiające rozwój malucha. W ciąży rośnie zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne, a ich dostarczenie wraz z dietą (będącą absolutną podstawą) nie zawsze jest możliwe. Z pomocą przychodzi wówczas dodatkowa suplementacja preparatami witaminowymi. Należy jednak pamiętać o tym, aby dodatkową suplementację zawsze skonsultować z lekarzem.1
Na które witaminy rośnie w ciąży zapotrzebowanie? Czym grozi ich niedobór? Jak wybrać suplement diety dla kobiety ciężarnej?
Jakie witaminy powinna przyjmować kobieta w ciąży?
Aby zapewnić prawidłowy rozwój dziecka, przyszła mama musi zadbać o odpowiednią podaż witamin i składników mineralnych. W trakcie cięży rośnie zapotrzebowanie na te składniki odżywcze i uzupełnienie ich wraz z dietą nie zawsze jest możliwe. Aby zapewnić prawidłowy rozwój dziecka, przyszła mama musi pamiętać o właściwej podaży wszystkich kluczowych witamin i składników mineralnych.1
Witamina D3
Witamina ta przede wszystkim wpływa na odpowiednią mineralizację układu kostnego, dlatego jest niezbędna do jego prawidłowego rozwoju. Wpływa również na kształtowanie układu krwiotwórczego, odpornościowego oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Jej źródłem jest przede wszystkim ekspozycja słoneczna, jednak ze względu na klimat nie zawsze jest to dostępne. Dlatego też witaminę D należy uzupełniać wraz z dietą oraz suplementacją. Zapotrzebowanie na nią rośnie w okresie ciąży i karmienia piersią.1
Witamina A
Witamina A znana jest przede wszystkim ze swoich właściwości antyoksydacyjnych. Wpływa korzystnie na wzrok oraz bierze udział w produkcji kolagenu. Witamina A ma również ogromne znaczenie dla zachowania dobrej kondycji naskórka. Jej niedobory mogą powodować problemy ze wzrokiem oraz powodować poważne wady wrodzone u płodu, takie jak wodogłowie, małogłowie czy wady w obrębie układu krążenia.1
Witamina E
Działa antyoksydacyjnie oraz zwiększa wytrzymałość błon komórkowych. Pozytywnie wpływa na naczynia krwionośne oraz pracę tkanki mięśniowej.1
Żelazo
Żelazo to jeden z najważniejszych składników mineralnych. Bierze udział we wszystkich podstawowych funkcjach życiowych, m.in. w procesie oddychania. Jest niezbędne do produkcji czerwonych krwinek oraz syntezy DNA. Pobudza pracę układu odpornościowego, wpływa korzystnie na funkcjonowanie wątroby oraz wspomaga regulację cholesterolu we krwi.1
Niedobór żelaza skutkuje rozwojem niedokrwistości, która jest szczególnie niebezpieczna w ciąży – niesie ze sobą ryzyko poronienia lub urodzenia dziecka ze zbyt małą masą ciała. Zbyt mała podaż żelaza wiąże się również ze spadkiem odporności oraz zaburzeniem pracy serca. Jego wchłanianie ułatwia m.in. witamina C, utrudnia zaś – błonnik pokarmowy czy tanina, występująca m.in. w herbacie.1
Magnez
Magnez to makroelement, którego obecność jest niezbędna do prawidłowej pracy niemal 300 enzymów w ludzkim organizmie. Magnez odpowiedzialny jest przede wszystkim za przewodnictwo nerwowo-mięśniowe, regulację ciśnienia krwi oraz utrzymanie homeostazy gospodarki mineralnej kości. Jego niedobory u kobiet w ciąży odczuwane są zwykle w postaci drżenia mięśni, osłabienia i spadku nastroju.1
Jod
Jod wpływa na prawidłową pracę tarczycy, odpowiedzialną za syntezę hormonów kluczowych dla właściwego i niezakłóconego funkcjonowania układu nerwowego i mięśni. Zbyt mała ilość tego pierwiastka u kobiet w ciąży może skutkować niedorozwojem umysłowym dziecka. Kobiety z niedoczynnością tarczycy narażone są również na poronienie czy przedwczesny poród.1
Wapń
Wapń to pierwiastek niezbędny do prawidłowego rozwoju układu kostnego. Jest on podstawowym składnikiem budującym zęby i kości, dlatego jego niedobory mogą skutkować rozwojem krzywicy u dziecka oraz większym ryzykiem zachorowania na osteoporozę. Oprócz tego wapń bierze udział w procesie krzepnięcia krwi oraz przesyłaniu impulsów nerwowo-mięśniowych. Wpływa na regulację ciśnienia tętniczego krwi oraz ogólną pracę serca i naczyń krwionośnych.1
Kwas foliowy – jaka jest rekomendacja Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego?
Oprócz wymienionych witamin i składników mineralnych jedną z niemal najważniejszych substancji w trakcie ciąży jest kwas foliowy, czyli witamina B9. Jego zbyt mała ilość w trakcie ciąży może skutkować rozwojem wad cewy nerwowej. Kwas foliowy odpowiada za podział i wzrost komórek m.in. nerwowych i krwiotwórczych. Jego niedobory w trakcie ciąży i w okresie prenatalnym grożą nie tylko rozwojem poważnych wad wrodzonych, ale także mogą zwiększać ryzyko poronienia. Wchłanianie kwasu foliowego ułatwiają witaminy z grupy B, takie jak witamina B6, B7 czy B12 oraz witamina C. Eksperci rekomendują, aby kobiety w wieku prokreacyjnym rutynowo przyjmowały kwas foliowy w dawce 0,4 mg na dobę. Dodatkowo, żeby stosowały bogatą w foliany dietę. Do 12 tygodnia ciąży dawka dobowa kwasu foliowego powinna wynosić 0,4-0,8 mg na dobę. Po 12 tygodniu ciąży i w czasie laktacji, przy braku dodatkowych czynników ryzyka, zaleca się kwas foliowy w dawce 0,6-0,8 mg/dobę. U kobiet z wywiadem w kierunku wad cewy nerwowej (NTD) w poprzedniej ciąży, zaleca się na minimum 4 tygodnie przed planowaną koncepcją. Podczas pierwszych 12 tygodni ciąży przyjmowanie kwasu foliowego w dawce 4 mg/dobę z planowanym w późniejszej fazie ciąży zmniejszeniem dawki do tej stosowanej w populacji ogólnej.1
Jak wybrać witaminy dla ciężarnych i karmiących kobiet?
Mimo ogólnych zaleceń codziennego zapotrzebowania na witaminy i składniki mineralne dodatkowa suplementacja jest kwestią bardzo indywidualną i zależy od wielu czynników. Dlatego też powinna być skonsultowana z lekarzem. Suplementację warto rozpocząć już na etapie prekoncepcyjnym, gdyż zwiększa to prawdopodobieństwo prawidłowego przebiegu ciąży i ogranicza ryzyko wystąpienia powikłań u dziecka. Warto pamiętać również o tym, że podstawą w dostarczeniu składników odżywczych jest dieta1, jednak kiedy wystąpi potrzeba jej uzupełnienia, być może warto pomyśleć nad gotowymi zestawami witamin i składników mineralnych, takimi jak np. Falvit Mama.2
Wybierając suplement, przyszła mama powinna zwrócić uwagę na zawartość witamin i minerałów oraz zachowanie między nimi odpowiednich proporcji. Oprócz tego warto zwrócić uwagę na to, czy interesujące nas suplementy dla kobiet w ciąży zostały wyprodukowane zgodnie z najwyższymi standardami.3
Najczęściej zadawane pytania:
1. Czy da się te witaminy przedawkować?
Witaminy Falvit, jak i każde inne, należy przyjmować zgodnie z zaleceniami producenta. Dla zachowania dobrej kondycji zdrowotnej niewskazane są zarówno niedobory witamin i składników mineralnych, jak i ich nadmiar.
2. Witaminy czy zbilansowana dieta?
Witaminy w postaci suplementów stanowią jedynie uzupełnienie zdrowej i zbilansowanej diety. Podstawą więc w dostarczeniu składników odżywczych jest przede wszystkim dieta.
Bibliografia:
- Zimmer M., Sieroszewski P. Oszukowski P. et al.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020, 5 (4), 170-181.
- Falvit Mama, Informacje producenta, dostęp: 27.07.2022.
- Brzozowska A. i inni, Witaminy i składniki mineralne jako suplementy diety, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2005, 4 (45), Supl., 5-16.
