Skip to main content

Witamina B12 (kobalamina) jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania i odgrywa w organizmie szczególną rolę. Związek ten pełni kluczową funkcję w zapewnieniu właściwego działania układu nerwowego i krwiotwórczego. Podobnie jak inne witaminy nie jest produkowana w organizmie i musi być dostarczana wraz z pożywieniem. Największe ilości witaminy B12 znajdują się głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Kiedy z różnych powodów poziom witaminy B12 w organizmie jest zbyt niski, przekłada się to w dużym stopniu na zdrowie. Skutkiem niedoboru kobalaminy jest niedokrwistość2.

Jakie są objawy niedoboru witaminy B12 w organizmie? Kto powinien przyjmować witaminę B12? Jaka jest optymalna dzienna dawka witaminy B12? Odpowiadamy!

Witaminy B12 – rola w organizmie człowieka. Z jakich produktów czerpana jest witamina B12 z pożywienia?

Wśród witamin rozpuszczalnych w wodzie dużą grupę tworzą witaminy z grupy B. Należy do niej między innymi witamina B12, czyli kobalamina. Głównym źródłem witaminy B12 są produkty pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza mięso i pokarmy mięsne. Największe jej ilości są w wątrobie i nerkach. Wchłanianie witaminy B12 odbywa się w końcowym odcinku jelita krętego w obecności glikoproteiny3.

Witamina B12 bierze udział w licznych procesach metabolicznych przebiegających w komórkach, które szybko się dzielą. Chodzi tutaj o komórki krwi, tkankę nerwową (mózg, rdzeń kręgowy, nerwy obwodowe), układ pokarmowy i skórę. Bierze udział w powstawaniu komórek krwi w układzie krwiotwórczym, ponadto witamina B12 uczestniczy w erytropoezie w szpiku kostnym, czyli powstawaniu czerwonych krwinek, a także odgrywa ważną rolę w syntezie DNA i RNA w erytroblastach3.

Właściwości witaminy B12 sprawiają, że jest też niezbędna w przemianach metabolicznych tłuszczów i węglowodanów. Wpływa więc na prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego3.

Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12

Niedobór witaminy B12 może prowadzić do niedokrwistości (anemii złośliwej), jednak jest ona względnie rzadka (rzadsza niż niedobór kwasu foliowego). Co ważne, nie zawsze występuje jawna niedokrwistość, dlatego niedobór stwierdza się od niej częściej2. Warto w tym miejscu również wspomnieć, że witamina B12 jest magazynowana w wątrobie, a zgromadzone zapasy są w stanie wystarczać nawet na 5-10 lat, dlatego też pierwsze objawy niedoboru pojawiają się dopiero po kilku latach niedostatecznej podaży1.

O niedokrwistości mówi się wtedy, gdy dochodzi do zmniejszenia stężenia hemoglobiny (Hb) <13 g/dl u mężczyzn lub <12 g/dl u kobiet, po wykluczeniu niedokrwistości rzekomej spowodowanej przewodnieniem4.

Niedobór witaminy B12 – przyczyny

Przyczyny deficytu witaminy B12 dzieli się w zależności od stopnia ciężkości niedoboru. Wśród powodów niewielkiego lub umiarkowanego niedoboru witaminy B12 wymienia się przede wszystkim średnie i niewielkie zaburzenia wchłaniania, niedożywienie i stosowanie diety bezmięsnej (dotyczy wegan i wegetarian) oraz nadużywanie alkoholu. Z kolei źródłem ciężkiego niedoboru witaminy B12 są głównie zaburzenia wchłaniania spowodowane nieprawidłowościami czynnika wewnętrznego Castle’a lub receptora dla wchłaniania kompleksu IF-B12 w jelicie krętym. Może mieć także podłoże genetyczne lub doprowadzić do niego może tlenek azotu stosowany w anestezjologii5.

Objawy i skutki niedoboru witaminy B12

W obrazie klinicznym niskiego poziomu witaminy B12 mogą pojawić się objawy ze strony różnych układów5:

  • ze strony przewodu pokarmowego – utrata smaku i chudnięcie, powiększony, wygładzony i ciemnoczerwony język, pieczenie języka, nudności, zaparcia lub biegunka;
  • ze strony układu nerwowego – parestezje rąk i stóp, kłucie opuszków palców stóp, drętwienie kończyn, osłabienie wzroku lub słuchu (rzadko), utrata czucia wibracji i czucia głębokiego, zmniejszenie napięcia mięśniowego, dystalny niedowład kończyn, zaburzenia chodu, nietrzymanie moczu, impotencja zaburzenia funkcji poznawczych, depresja, mania, zmienność nastroju, urojenia, otępienie;
  • zmiany skórne – skóra nieznaczne zażółcona (cytrynowa), włosy przedwcześnie posiwiałe, u niektórych nabyte bielactwo.

Pojawiają się także objawy niedokrwistości takie jak osłabienie i łatwa męczliwość, upośledzenie koncentracji i uwagi, ból i zawroty głowy, tachykardia i duszność, bladość skóry i błon śluzowych4.

Jak uzupełnić poziom witaminy B12? Najważniejsze informacje o suplementacji

Dzienne minimalne zapotrzebowanie na witaminę B12 wynosi 2–5 μg5. Poziom B12 można uzupełnić, stosując odpowiednią dietę, dlatego niski poziom witaminy dotyczy głównie osób znajdujących się w grupie ryzyka niedoboru.

W przypadku zaburzeń wchłaniania witaminy kluczowe znaczenie ma leczenie choroby podstawowej, a tam, gdzie to możliwe, stosowana jest również suplementacja witaminy B12. Dostępne są leki i suplementy diety z witaminą B12 w tabletkach i kapsułkach, które w razie niedoboru powinno się przyjmować w zaleconej przez lekarza dawce. O pomoc w wyborze suplementu z witaminą B12 można poprosić lekarza lub farmaceutę2.

W leczeniu niedokrwistości często stosuje się preparaty podawane pozajelitowo, czyli witaminę B12 w zastrzykach. Wrodzone zaburzenia wchłaniania B12 wymagają stosowania leczenia przez całe życie2.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące niedoboru witaminy B12:

1.Jakie objawy mogą świadczyć o niedoborze witaminy B12?

Niedobór witaminy B12 prowadzi do niedokrwistości, a ta objawia się m.in. osłabieniem i łatwą męczliwością, zawrotami głowy, tachykardią, dusznościami i spadkiem koncentracji.

2.Jak sprawdzić, czy mam niedobór witaminy B12?

Występowanie objawów świadczących o niedokrwistości pozwala podejrzewać brak witaminy B12. Po ich zaobserwowaniu warto udać się do lekarza, który po zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu badania fizykalnego zleci badanie poziomu witaminy B12 we krwi, które potwierdzi lub wykluczy niedobór.

 

Bibliografia:

  1. Zabrocka J., Wojszel Z.B., Niedobór witaminy B12 w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa, podejście terapeutyczne, Geriatria, 2013; 7: 24-32.
  2. Albrecht K., Podolak-Dawidziak M., Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12, Medycyna praktyczna dla pacjentów (witryna internetowa: https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.11.2.2.2.2 (dostęp: 2022.12.21.)).
  3. Mziray M., Domagała P., Żuralska R. i in., Witamina B12 – skutki niedoboru, zasadność terapii i suplementacji diety u osób w wieku podeszłym, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 3 (48) 2016, 295-301.
  4. Podolak-Dawidziak M., Ochrem B., Niedokrwistości, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.1 (dostęp: 2022.12.21.)).
  5. Podolak-Dawidziak M., Ochrem B., Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.1.4 (dostęp: 2022.12.21.)).

 

 

 

Redakcja

Treści są pisane przez Redakcję serwisu na bazie wiarygodnych materiałów wymienionych w sekcji Bibliografia poniżej treści artykułu. Od wielu lat zajmujemy się tematyką zdrowotną, szczególnie wpływem witamin i składników mineralnych na prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Linia produktów Falvit®

FALVIT®

Sprawdź

FALVIT® ESTRO+

Sprawdź

FALVIT® MAMA

Sprawdź